✍️ تحریف عالمان، توهم نجات و پیمان‌های سه‌گانه (بقره، آیات ۷۷ تا ۸۳)

﴿۷۷﴾ أَوَلَا یَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا یُسِرُّونَ وَمَا یُعْلِنُونَ

ترجمه: آیا نمی‌دانند که خداوند آنچه را پنهان می‌دارند و آنچه را آشکار می‌کنند، می‌داند؟

توضیح کوتاه: این یک سؤال توبیخی است که مستقیماً به نفاق داخلی یهودیان (که در آیه قبل ذکر شد) پاسخ می‌دهد. آن‌ها که می‌ترسیدند دانش پنهانشان فاش شود، باید می‌دانستند که خداوند از تمام نقشه‌ها، اسرار و نیت‌های آشکار و پنهان آن‌ها کاملاً باخبر است.

﴿۷۸﴾ وَمِنْهُمْ أُمِّیُّونَ لَا یَعْلَمُونَ الْکِتَابَ إِلَّا أَمَانِیَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ

ترجمه: و گروهی از آنان بی‌سوادانی هستند که از کتاب (تورات) جز یک‌سری اوهام و آرزوها نمی‌دانند، و فقط گمان‌هایی [بی‌اساس] دارند.

توضیح کوتاه: این آیه جامعه‌ی یهود را به دو بخش تقسیم می‌کند: ۱. عالمان تحریف‌گر (که در آیات قبل ذکر شدند). ۲. عامیان و بی‌سوادان (اُمّیّون) که سواد خواندن کتاب را ندارند. این گروه به جای حقیقت، به آرزوهای بی‌پایه (مانند نجات صرفاً به دلیل نژاد) دل خوش کرده‌اند و تنها بر گمان‌های خود متکی هستند.

﴿۷۹﴾ فَوَیْلٌ لِّلَّذِینَ یَکْتُبُونَ الْکِتَابَ بِأَیْدِیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هَٰذَا مِنْ عِندِ اللَّهِ لِیَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا ۖ فَوَیْلٌ لَّهُم مِّمَّا کَتَبَتْ أَیْدِیهِمْ وَوَیْلٌ لَّهُم مِّمَّا یَکْسِبُونَ

ترجمه: پس وای بر کسانی که کتاب را با دست خود می‌نویسند، سپس می‌گویند: «این از جانب خداست»، تا به وسیله آن بهای اندکی به دست آورند! پس وای بر آنان به دلیل آنچه دست‌هایشان نوشت، و وای بر آنان به دلیل آنچه کسب می‌کنند.

توضیح کوتاه: این شدیدترین هشدار قرآن به عالمان و رهبران دینی است که با آگاهی، دین را برای منافع مادی (ثَمَنًا قَلِیلًا) تحریف می‌کنند. در اینجا سه بار لفظ «وَیلٌ» (وای) تکرار شده است: ۱. برای عمل تحریف. ۲. برای محصول تحریف‌شده (مِمَّا کَتَبَتْ أیدیهِمْ). ۳. برای درآمد ناچیزی که از این کار به دست می‌آورند (مِمَّا یَکسِبُونَ).

﴿۸۰﴾ وَقَالُوا لَن تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَیَّامًا مَّعْدُودَهً ۚ قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِندَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَن یُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ ۖ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ

ترجمه: و گفتند: «آتش [جهنم] جز چند روزی معدود به ما نخواهد رسید.» بگو: «آیا شما از نزد خدا پیمانی گرفته‌اید که خداوند هرگز خلف وعده نمی‌کند؟ یا چیزی را که نمی‌دانید، به دروغ به خدا نسبت می‌دهید؟»

توضیح کوتاه: این آیه به یکی از بزرگترین توهمات آن‌ها (نجات نژادی) پاسخ می‌دهد. آن‌ها باور داشتند که به دلیل نسب یهودی فقط مدت محدودی در جهنم خواهند ماند. قرآن این ادعا را به چالش می‌کشد: یا باید سندی محکم (عهد الهی) ارائه کنند، یا بدانند که این سخن، افترای بدون علم به خداوند است.

﴿۸۱﴾ بَلَىٰ مَن کَسَبَ سَیِّئَهً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ فَأُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ

ترجمه: آری، [نجات بر اساس نژاد نیست؛] هر کس مرتکب گناهی شود و [آثار] گناه او را احاطه کند، پس آنان اهل آتشند و در آن جاودانه خواهند ماند.

توضیح کوتاه: این معیار حقیقی نجات است: نه نژاد، بلکه عملکرد. کسانی که گناهان آن‌ها را احاطه کرده (احاطَتْ بِهِ خَطِیئَتُهُ)، یعنی با گناهان بزرگ، پیوند قلبی با حق را کاملاً قطع کرده و در کفر یا شرک مرده باشند، جاودانه در آتش می‌مانند.

﴿۸۲﴾ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّهِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ

ترجمه: و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، آنان اهل بهشتند و در آن جاودانه خواهند ماند.

توضیح کوتاه: این در مقابل معیار جاودانگی در آتش قرار دارد و معیار رستگاری را مشخص می‌کند: ایمان واقعی همراه با عمل صالح. نتیجه این مسیر، جاودانگی در بهشت است.

﴿۸۳﴾ وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَىٰ وَالْیَتَامَىٰ وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاهَ وَآتُوا الزَّکَاهَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِّنکُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ

ترجمه: و [به یاد آورید] هنگامی را که از بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستید؛ و به پدر و مادر، خویشاوندان، یتیمان، و مسکینان نیکی کنید؛ و با مردم به نیکی سخن بگویید؛ و نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید. سپس شما روی گرداندید، مگر عده‌ی کمی از شما، در حالی که شما از [حق] اعراض‌کنندگان هستید.

توضیح کوتاه: این آیه خلاصه‌ی هفت فرمان اصلی و جامع الهی است که به بنی‌اسرائیل داده شد. این فرمان‌ها، علاوه بر توحید (عبادت)، شامل اصول اخلاقی و اجتماعی (نیکی به والدین، خویشاوندان، یتیمان و مسکینان)، حسن گفتار با همه مردم و تکالیف عبادی (نماز و زکات) هستند. اما متأسفانه، اکثریت آن‌ها از این پیمان روی برگرداندند و اعراض کردند.