این آیات، ادامه داستان طالوت و بنی اسرائیل است که به لحظات حساس آزمون، جنگ و پیروزی نهایی می‌پردازد و سپس با یک اصل کلی درباره‌ی مدیریت جهان به پایان می‌رسد. این آیات را با ترجمه‌ای روان و زیبا و توضیحات کوتاه تقدیم می‌کنم:

💧 آزمون رودخانه، نبرد ایمان و پیروزی داوود (بقره، آیات ۲۴۹ تا ۲۵۲)

﴿۲۴۹﴾ فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیکُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَمَن لَّمْ یَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّی إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَهً بِیَدِهِ ۚ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلَّا قَلِیلًا مِّنْهُمْ ۚ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ قَالُوا لَا طَاقَهَ لَنَا الْیَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ ۚ قَالَ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُو اللَّهِ کَم مِّن فِئَهٍ قَلِیلَهٍ غَلَبَتْ فِئَهً کَثِیرَهً بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ

ترجمه: پس هنگامی که طالوت با لشکریانش حرکت کرد، گفت: «خداوند شما را به وسیله‌ی رودخانه‌ای آزمایش می‌کند. پس هر کس از آن بنوشد، از من نیست؛ و هر کس از آن نخورد، از من است؛ مگر کسی که یک مشت با دستش بردارد.» پس [لشکر] جز اندکی از آنان، [از آب آن رودخانه] نوشیدند. و هنگامی که او و کسانی که با او ایمان آورده بودند، از آن رودخانه گذشتند، [عده‌ای از باقی‌ماندگان نیز ترسیدند و] گفتند: «امروز ما توان مقاومت در برابر جالوت و لشکریانش را نداریم.» کسانی که می‌دانستند خدا را ملاقات خواهند کرد، گفتند: «چه بسیار گروه‌های اندکی که به اذن خدا بر گروه‌های فراوان پیروز شدند. و خداوند با صابران است.»

توضیح کوتاه: این آیه، داستان آزمایش رودخانه (تست صبر و اطاعت) را روایت می‌کند.

۱. آزمون اطاعت: طالوت با منع کردن لشکریان از نوشیدن آب (به جز یک مشت کوچک)، آن‌ها را به لحاظ اراده و اطاعت آزمود تا ثابت شود چه کسی شایسته جهاد است. در نتیجه، اکثریت پیمان شکستند و فقط اقلیتی ماندند.

۲. آزمون ثبات قدم: پس از عبور از رودخانه و مشاهده دشمن قدرتمند (جالوت)، گروهی از همان اقلیت نیز ترسیدند و اظهار ضعف کردند.

۳. پاسخ مؤمنان واقعی: تنها کسانی که یقین به معاد و ملاقات خدا (یَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُو اللَّهِ) داشتند، با تکیه بر سنت الهی (غلبه اقلیت با ایمان بر اکثریت کافر) و وعده همراهی خدا با صابران، دیگران را دلداری دادند.

﴿۲۵۰﴾ وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ

ترجمه: و چون در برابر جالوت و لشکریانش صف‌آرایی کردند، گفتند: «پروردگارا! صبر و بردباری بر ما فرو ریز، و گام‌های ما را ثابت بدار، و ما را بر گروه کافران پیروز کن.»

توضیح کوتاه: این آیه، اوج توکل و دعای گروه مؤمن و اندک را در لحظه‌ی رویارویی با دشمن بزرگ (جالوت) نشان می‌دهد. مؤمنان واقعی، پیروزی را در سه چیز از خدا طلب کردند:

۱. صبر (أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا): در سختی‌ها استقامت داشته باشند.

۲. ثبات قدم (ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا): در نبرد، نلغزند و فرار نکنند.

۳. یاری الهی (وَانصُرْنَا): پیروزی از جانب خدا برسد.

﴿۲۵۱﴾ فَهَزَمُوهُم بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَالْحِکْمَهَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا یَشَاءُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَٰکِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِینَ

ترجمه: پس آن‌ها را به فرمان خدا شکست دادند، و داوود، جالوت را کشت، و خداوند پادشاهی و حکمت را به داوود عطا کرد، و از آنچه می‌خواست به او آموخت. و اگر دفع کردن خداوند برخی از مردم را به وسیله‌ی برخی دیگر نبود، قطعاً زمین تباه می‌شد؛ ولی خداوند بر جهانیان صاحب فضل و احسان است.

توضیح کوتاه: این آیه، پایان پیروزمندانه نبرد و پیامدهای آن را بیان می‌کند:

۱. پیروزی به اذن خدا: شکست دشمن به لطف خدا و نه صرفاً قدرت نظامی بود.

۲. ظهور داوود: داوود (که در آن زمان جوان بود) با کشتن جالوت، نقش کلیدی ایفا کرد و پاداش او، رسیدن به پادشاهی و حکمت (نبوت) بود.

۳. سنت دفع: بخش مهم آیه، یک اصل فلسفی-اجتماعی را بیان می‌کند: اگر خداوند از طریق تقابل و مبارزه حق و باطل (دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ) مانع طغیان ستمگران نمی‌شد، سراسر زمین از فساد پر می‌گشت. این دفع، فضل خدا بر مردم است.

﴿۲۵۲﴾ تِلْکَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ ۚ وَإِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ

ترجمه: این‌ها آیات خدا است که ما آن‌ها را به حق بر تو می‌خوانیم؛ و قطعاً تو از فرستادگان [ما] هستی.

توضیح کوتاه: این آیه، خلاصه‌ای از داستان‌های پیشین (مانند داستان طالوت) را بیان می‌کند. نقل این وقایع تاریخی و غیبی توسط پیامبر اکرم، دلیلی است بر صدق نبوت او (وَإِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ) و صحت آموزه‌های قرآن.