⚰️ چالش آرزوی مرگ و انکار جبرئیل (بقره، آیات ۹۴ تا ۱۰۱)

﴿۹۴﴾ قُلْ إِن کَانَتْ لَکُمُ الدَّارُ الْآخِرَهُ عِندَ اللَّهِ خَالِصَهً مِّن دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ

ترجمه: بگو: «اگر [به گمان شما] سرای آخرت نزد خدا، خالصاً و تنها برای شماست و نه دیگر مردم، پس آرزوی مرگ کنید، اگر راستگویید.»

توضیح کوتاه: این آیه یک آزمون منطقی-عملی (مُباهله) برای رد ادعای انحصاری بودن بهشت برای یهودیان است. اگر کسی یقین داشته باشد که بهشت خالص برای اوست، مرگ یعنی رهایی فوری از دنیا و رسیدن به آن نعمت‌ها. بنابراین، اگر در ادعای خود صادق‌اند، باید مشتاق مرگ باشند.

﴿۹۵﴾ وَلَن یَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ

ترجمه: و آنان هرگز، به خاطر اعمال [بدی] که از پیش فرستاده‌اند، آرزوی مرگ نخواهند کرد. و خداوند به [حال] ستمکاران داناست.

توضیح کوتاه: این آیه پیش‌بینی می‌کند که یهودیان هرگز آرزوی مرگ نخواهند کرد، زیرا ته دل می‌دانند که به دلیل گناهان بزرگ (ظلم) و پیمان‌شکنی‌هایشان، عاقبت خوشی در انتظارشان نیست. ترس از عذاب باعث می‌شود که آن‌ها به این چالش پاسخ ندهند.

﴿۹۶﴾ وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَىٰ حَیَاهٍ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا ۚ یَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَهٍ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذَابِ أَن یُعَمَّرَ ۗ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِمَا یَعْمَلُونَ

ترجمه: و یقیناً آن‌ها را حریص‌ترین مردم بر زندگی [دنیوی] خواهی یافت، حتی حریص‌تر از مشرکان. هر یک از آنان دوست دارد هزار سال عمر کند، در حالی که این عمر طولانی، او را از عذاب دور نمی‌سازد. و خداوند به آنچه انجام می‌دهند بیناست.

توضیح کوتاه: دوری آن‌ها از چالش آرزوی مرگ، با این واقعیت تأیید می‌شود که آن‌ها حتی از مشرکان نیز بیشتر به دنیا چسبیده‌اند. این حرص شدید بر طول عمر (آرزوی هزار سال)، نشانه‌ی ترس آن‌ها از معاد است، اما تأکید می‌شود که عمر طولانی، آن‌ها را از مجازات گناهان نجات نخواهد داد.

﴿۹۷﴾ قُلْ مَن کَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَهُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِینَ

ترجمه: بگو: «هر کس دشمن جبرئیل باشد [بداند که] او قرآن را به فرمان خدا بر قلب تو نازل کرده است، در حالی که تصدیق‌کننده‌ی کتاب‌های پیشین و هدایت و بشارتی برای مؤمنان است.»

توضیح کوتاه: یهودیان، به دلیل سوءبرداشت از نقش جبرییل (ع) در جنگ‌ها و مجازات‌های الهی، او را دشمن خود می‌دانستند و می‌گفتند اگر میکائیل (ع) وحی می‌آورد، ایمان می‌آوردند. قرآن پاسخ می‌دهد: جبرییل، مأمور خداست و آنچه آورده (قرآن)، حق است و با اذن الهی، هماهنگ با تورات و موجب هدایت و بشارت است. دشمنی با او، دشمنی با وحی الهی است.

﴿۹۸﴾ مَن کَانَ عَدُوًّا لِّلَّهِ وَمَلَائِکَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِیلَ وَمِیکَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِّلْکَافِرِینَ

ترجمه: هر کس دشمن خدا و فرشتگانش، و فرستادگانش، و جبرییل و میکائیل باشد، [بداند که] خداوند دشمن کافران است.

توضیح کوتاه: این آیه، دایره‌ی دشمنی را گسترش می‌دهد و تأکید می‌کند که دشمنی با یک فرستاده یا یک فرشته (مانند جبرییل)، مساوی با دشمنی با تمام منظومه الهی (خدا، فرشتگان و رسولان) است. نتیجه‌ی این دشمنی، این است که خود خداوند دشمن آنان خواهد بود.

﴿۹۹﴾ وَلَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَیْکَ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ ۖ وَمَا یَکْفُرُ بِهَا إِلَّا الْفَاسِقُونَ

ترجمه: و به یقین، ما برای تو آیات و نشانه‌های روشنی نازل کردیم؛ و جز تبهکاران (فاسقان) کسی به آن کفر نمی‌ورزد.

توضیح کوتاه: قرآن تأکید می‌کند که آیات نازل شده (از جمله نشانه‌های پیامبر) کاملاً روشن و واضح هستند (بَیِّنَاتٍ). پس کفر به آن‌ها ناشی از فقدان دلیل نیست، بلکه ناشی از فسق و خروج آگاهانه از مرز بندگی و تعقل است.

﴿۱۰۰﴾ أَوَکُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَّبَذَهُ فَرِیقٌ مِّنْهُمْ ۚ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ

ترجمه: آیا چنین است که هر بار پیمانی [با خدا یا پیامبر] بستند، گروهی از آنان آن را دور می‌افکنند؟ بلکه حقیقت این است که بیشترشان ایمان نمی‌آورند.

توضیح کوتاه: این آیه به عادت مزمن بنی‌اسرائیل در پیمان‌شکنی اشاره دارد. در طول تاریخ، آن‌ها همواره عهدها و میثاق‌های الهی را شکسته و کنار گذاشته‌اند. این پیمان‌شکنی مکرر ریشه‌ی عمیق‌تری دارد: فقدان ایمان واقعی در اکثریت آن‌ها.

﴿۱۰۱﴾ وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِیقٌ مِّنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ کِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ کَأَنَّهُمْ لَا یَعْلَمُونَ

ترجمه: و هنگامی که فرستاده‌ای از سوی خدا [= محمد] برای آن‌ها آمد، در حالی که تأییدکننده‌ی چیزی بود که نزد خودشان داشتند، گروهی از اهل کتاب، کتاب خدا [= تورات یا قرآن] را پشت سر افکندند، گویی که اصلاً چیزی نمی‌دانند.

توضیح کوتاه: این آیه، نقض عهد نهایی را بیان می‌کند: با آمدن پیامبری که تورات را تصدیق می‌کرد (پیامبری که خودشان انتظارش را می‌کشیدند)، آن‌ها نه تنها قرآن، بلکه کتاب خودشان (تورات) را نیز کنار گذاشتند، زیرا عمل به آن مستلزم ایمان به پیامبر جدید بود. عبارت «کَأَنَّهُمْ لَا یَعْلَمُونَ» (گویی نمی‌دانستند) نهایت سرزنش است؛ یعنی با وجود علم کامل، خود را به نادانی زدند.