در ادامه‌ی بحث سوره بقره، به توصیف پاداش مؤمنان و حکمت امثال قرآنی و دلایل توحید می‌پردازیم. این آیات را به صورت آیه به آیه، با ترجمه‌ای روان و زیبا و توضیحات کوتاه تقدیم می‌کنم:

🌿 بشارت به مؤمنان و حکمت مَثَل‌های قرآنی (بقره، آیات ۲۵ تا ۲۹)

﴿۲۵﴾ وَبَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ کُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَهٍ رِّزْقًا ۙ قَالُوا هَٰذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَهٌ ۖ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ

ترجمه: و به کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، بشارت ده که باغ‌هایی (بهشت) برای آنان است که جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است. هرگاه از میوه‌های آن روزی داده شوند، می‌گویند: «این همان است که قبلاً نیز به ما روزی شده بود!» و [در حالی که ظاهراً] شبیه به آن [روزى قبلى] به ایشان داده شود. و برای آنان در آنجا همسرانی پاک و پاکیزه است، و در آن جاودانه خواهند ماند.

توضیح کوتاه: این آیه، پاداش مؤمنان را پس از ذکر عذاب کافران، به تفصیل بیان می‌کند. زیبایی‌های بهشت (جویبارها و ثمرات) تضمین‌شده است. تشابه میوه‌ها (مُتَشَابِهًا) اشاره به این دارد که میوه‌های بهشتی نام‌های آشنا دارند اما طعم و کیفیتی کاملاً متفاوت و برتر از دنیا خواهند داشت. زندگی بهشت همراه با پاکی مطلق و جاودانگی است.

﴿۲۶﴾ إِنَّ اللَّهَ لَا یَسْتَحْیِی أَن یَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَهً فَمَا فَوْقَهَا ۚ فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ ۖ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۘ یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا ۚ وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ

ترجمه: به یقین، خداوند ابا ندارد که مَثَلی به پشه یا حتی بالاتر از آن بزند. اما کسانی که ایمان آورده‌اند، می‌دانند که آن (مَثَل) حق است و از جانب پروردگارشان؛ و اما کسانی که کفر ورزیده‌اند، می‌گویند: «خداوند از این مَثَل چه منظوری داشته است؟!» خداوند با آن، بسیاری را گمراه می‌کند و بسیاری را هدایت می‌نماید، و جز نافرمانان (فاسقین) را با آن گمراه نمی‌کند.

توضیح کوتاه: این آیه پاسخ به اعتراض کافرانی است که تمثیل‌های قرآن به موجودات کوچک (مانند پشه) را مسخره می‌کردند. خداوند اعلام می‌کند که هدف از مَثَل، رساندن حقیقت است، چه با موجودی کوچک یا بزرگ. مَثَل‌های الهی، حق‌جویان را هدایت و منکران متعصب را به دلیل سرپیچی خودشان گمراه می‌سازد.

﴿۲۷﴾ الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ

ترجمه: [فاسقان] کسانی هستند که عهد و پیمان الهی را پس از آنکه محکم بستند، می‌شکنند؛ و آنچه را خداوند به پیوستن آن فرمان داده، قطع می‌کنند؛ و در زمین فساد می‌کنند. آنان همان زیانکارانند.

توضیح کوتاه: این آیه صفات فاسقان (نافرمانان) را که مشمول هدایت الهی نمی‌شوند، روشن می‌کند: ۱. شکستن پیمان‌های الهی ۲. قطع کردن روابطی که خدا به وصل آن امر کرده (مانند رابطه‌ی خویشاوندی و دوستی با مؤمنان)؛ ۳. ایجاد فساد و تباهی در زمین. سرنوشت این گروه، خسران و زیان مطلق است.

﴿۲۸﴾ کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَکُنتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْیَاکُمْ ۖ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

ترجمه: چگونه به خدا کافر می‌شوید، در حالی که شما [در ابتدا] اجسادی بی‌جان بودید و او شما را زنده کرد؛ سپس شما را می‌میراند و دوباره زنده می‌کند، و سرانجام به سوی او بازگردانده می‌شوید.

توضیح کوتاه: این آیه با بیان مراحل حیات انسان، دلیلی قاطع بر اثبات وجود خدا و قدرت او بر معاد ارائه می‌دهد. کسی که از حالت عدم، وجود می‌بخشد، قطعاً توانایی احیای مجدد پس از مرگ را نیز دارد. این چرخه حیات و مرگ، انکار خالق را غیرمنطقی می‌سازد.

﴿۲۹﴾ هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُم مَّا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

ترجمه: او کسی است که آنچه در زمین است، همه را برای شما آفرید؛ سپس آهنگ آفرینش آسمان کرد و آن‌ها را به صورت هفت آسمان سامان داد؛ و او به هر چیزی داناست.

توضیح کوتاه: این آیه به دو دلیل دیگر برای توحید اشاره می‌کند: ۱. آفرینش زمین برای انسان: تمام نعمت‌های زمین در خدمت انسان قرار داده شده است. ۲. آفرینش آسمان: آفرینش آسمان‌های هفتگانه با نظمی دقیق انجام شده است. نتیجه‌گیری این است که چنین آفریننده‌ی قدرتمندی که همه چیز را در اختیار ما قرار داده و بر همه چیز آگاه است، تنها شایسته پرستش است.