این آیات، ادامه داستان حضرت مریم (س) است و به تولد شگفت‌انگیز حضرت یحیی (ع) و بشارت به تولد حضرت عیسی (ع) می‌پردازد. این قصص، دلایلی محکم بر قدرت مطلق الهی هستند.

این آیات را با ترجمه‌ای روان و زیبا و توضیحات کوتاه تقدیم می‌کنم:

👶 تولد یحیی (ع) و بشارت میلاد عیسی (ع) (آل عمران، آیات ۳۸ تا ۴۵)

﴿۳۸﴾ هُنَالِکَ دَعَا زَکَرِیَّا رَبَّهُ ۖ قَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِن لَّدُنکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً ۖ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ

ترجمه: در آنجا [با دیدن کرامت مریم]، زکریا پروردگارش را خواند و دعا کرد و گفت: «پروردگارا! از سوی خود، فرزند و نسلی پاکیزه (ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً) به من عطا کن. به یقین تو شنونده‌ی دعاها هستی.»

توضیح کوتاه: دیدن رزق بی‌حساب نزد مریم (آیه ۳۷)، حضرت زکریا (که خود پیر و همسرش نازا بود) را متوجه قدرت مطلق خدا کرد و او را تشویق نمود تا درخواست فرزند کند. او صرفاً فرزند نخواست، بلکه «نسلی پاکیزه» (ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً) طلبید.

﴿۳۹﴾ فَنَادَتْهُ الْمَلَائِکَهُ وَهُوَ قَائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیَىٰ مُصَدِّقًا بِکَلِمَهٍ مِّنَ اللَّهِ وَسَیِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِیًّا مِّنَ الصَّالِحِینَ

ترجمه: پس در حالی که او [زکریا] ایستاده و در محراب [عبادت] نماز می‌خواند، فرشتگان او را ندا دادند که: «خداوند تو را به [فرزندی به نام] یحیی بشارت می‌دهد؛ [یحیی] که تصدیق‌کننده‌ی کلمه‌ای از جانب خدا [= عیسی] است، و بزرگ و آقا (سَیِّدًا) است، و خویشتن‌دار [و مهارکننده غرایز، حَصُورًا] است، و پیامبری از شایستگان است.»

توضیح کوتاه: این آیه، اجابت دعا و ویژگی‌های حضرت یحیی (ع) را بیان می‌کند.

۱. زمان استجابت: دعا در حال نماز و عبادت (قَائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرَابِ) به اجابت رسید.

۲. صفات یحیی: او تصدیق‌کننده عیسی (کَلِمَهٍ مِّنَ اللَّهِ) است، دارای سیادت و جایگاه والا است و حَصُور است؛ یعنی از نظر شهوانی پاک و خویشتن‌دار است.

﴿۴۰﴾ قَالَ رَبِّ أَنَّىٰ یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَقَدْ بَلَغَنِیَ الْکِبَرُ وَامْرَأَتِی عَاقِرٌ ۖ قَالَ کَذَٰلِکَ اللَّهُ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ

ترجمه: [زکریا از روی تعجب] گفت: «پروردگارا! چگونه ممکن است من پسری داشته باشم، در حالی که پیری به من رسیده و همسرم نازا است؟» [خداوند] فرمود: «این‌گونه است! خداوند هر چه بخواهد انجام می‌دهد.»

توضیح کوتاه: زکریا از روی تعجب (و نه انکار)، درخواست می‌کند تا بداند این اتفاق چگونه رخ می‌دهد. پاسخ خدا تأکید بر قدرت مطلق اوست؛ در برابر اراده‌ی الهی، عوامل طبیعی مانند پیری و نازایی هیچ تأثیری ندارند.

﴿۴۱﴾ قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّی آیَهً ۖ قَالَ آیَتُکَ أَلَّا تُکَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ إِلَّا رَمْزًا ۗ وَاذْکُر رَّبَّکَ کَثِیرًا وَسَبِّحْ بِالْعَشِیِّ وَالْإِبْکَارِ

ترجمه: [زکریا] گفت: «پروردگارا! نشانه‌ای برای من قرار ده.» [خداوند] فرمود: «نشانه‌ی تو این است که سه روز نمی‌توانی با مردم سخن بگویی، مگر با اشاره. [و در مقابل،] پروردگارت را بسیار یاد کن و در شامگاهان و صبحگاهان تسبیحش گو.»

توضیح کوتاه: زکریا برای اطمینان قلبی و آمادگی برای این معجزه، درخواست نشانه کرد. نشانه‌ی او، سکوت کامل سه‌روزه (غیر از اشاره) بود که تنبیهی نبود، بلکه زمینه‌ای برای ذکر فراوان و تسبیح دائمی در آن مدت بود.

﴿۴۲﴾ وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ

ترجمه: و [به یاد آورید] هنگامی که فرشتگان گفتند: «ای مریم! به یقین، خداوند تو را برگزید (اصطفا) و پاکیزه ساخت و تو را بر زنان جهانیان برگزیده است.»

توضیح کوتاه: این آیه، بالاترین ستایش و گواهی بر عصمت و مقام حضرت مریم (س) را بیان می‌کند. او به دلیل پاکی درونی و اخلاقی، مورد برگزیدگی ویژه الهی قرار گرفت و در میان زنان عالم، مقامی برجسته دارد.

﴿۴۳﴾ یَا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَاسْجُدِی وَارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ

ترجمه: ای مریم! برای پروردگارت خضوع کن [و مطیع باش]، و سجده کن و با نمازگزاران [= یا اهل جماعت] رکوع به جای آور.

توضیح کوتاه: پس از بشارت اصطفاء، فرمان به عبادت بیشتر داده می‌شود. قنوت (اطاعت همراه با خضوع)، سجده و رکوع (که ارکان نماز هستند) از او خواسته شده که نشان می‌دهد او در اوج مقامات، همچنان نیاز به بندگی دارد.

﴿۴۴﴾ ذَٰلِکَ مِنْ أَنبَاءِ الْغَیْبِ نُوحِیهِ إِلَیْکَ ۚ وَمَا کُنتَ لَدَیْهِمْ إِذْ یُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَیُّهُمْ یَکْفُلُ مَرْیَمَ وَمَا کُنتَ لَدَیْهِمْ إِذْ یَخْتَصِمُونَ

ترجمه: این‌ها از خبرهای غیبی است که به تو وحی می‌کنیم. و تو نزد آن‌ها نبودی، هنگامی که قلم‌های خود را [به آب] می‌انداختند تا معلوم شود کدام یک سرپرستی مریم را برعهده بگیرد، و تو نزد آن‌ها نبودی هنگامی که با هم نزاع می‌کردند.

توضیح کوتاه: این آیه، یکی از دلایل حقانیت نبوت پیامبر اسلام (ص) است.

۱. علم غیب: این جزئیات دقیق تاریخی (از جمله قرعه‌کشی با قلم برای تعیین کفیل مریم) از گذشته‌ای دور است که پیامبر در آنجا نبوده و تنها از طریق وحی الهی از آن باخبر شده است.

۲. نزاع بر سر سرپرستی: این نزاع، نشانه‌ی جایگاه رفیع مریم بود که بزرگان بنی اسرائیل (از جمله زکریا) برای سرپرستی او مشتاق بودند.

﴿۴۵﴾ إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَوَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ

ترجمه: [و به یاد آورید] هنگامی که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از جانب خود [= مخلوقی که تنها با کلمه‌ی «باش» آفریده می‌شود] بشارت می‌دهد که نامش مسیح عیسی پسر مریم است؛ او در دنیا و آخرت آبرومند و صاحب جاه است و از مقربان خواهد بود.»

توضیح کوتاه: این آیه، بشارت به تولد حضرت عیسی (ع) را به خود مریم می‌دهد و صفات او را بیان می‌کند.

۱. کلمه من الله: عیسی بدون پدر، فقط با فرمان “باش” (کلمه) خلق شد و به همین دلیل به این نام مشهور است.

۲. القاب و صفات عیسی:

* مسیح: لقب مشهور او.

* ابن مریم: نسب او را فقط به مادرش ارجاع می‌دهد (تأکید بر تولد بدون پدر).

* وجیه: دارای آبرو و احترام والا نزد خدا و مردم در هر دو جهان.

* مقربین: از نزدیک‌ترین بندگان به درگاه الهی.