این آیات، احکام اولیه‌ی اسلام درباره‌ی جرایم اخلاقی و توبه را بیان می‌کند و سپس به قوانین و اخلاقیات مهمی در مورد حقوق زنان در ازدواج و ارث می‌پردازد.

این آیات را با ترجمه‌ای روان و زیبا و توضیحات کوتاه تقدیم می‌کنم:

🚫 احکام اولیه فحشا، توبه و حقوق زنان در ازدواج (نساء، آیات ۱۵ تا ۱۹)

﴿۱۵﴾ وَالَّلاتِی یَأْتِینَ الْفَاحِشَهَ مِن نِّسَائِکُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیْهِنَّ أَرْبَعَهً مِّنکُمْ ۖ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ حَتَّىٰ یَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ یَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلًا

ترجمه: و زنانی از شما که مرتکب عمل زشت [فحشا، زنا] می‌شوند، چهار نفر از خودتان را بر آن‌ها شاهد بگیرید؛ پس اگر [چهار شاهد] شهادت دادند، آن‌ها را در خانه‌ها محبوس کنید تا مرگشان فرا رسد، یا اینکه خداوند راهی برای آنان قرار دهد.

توضیح کوتاه: این حکم، یک حکم موقت در صدر اسلام برای مجازات زنان زناکار بود.

۱. سختگیری در اثبات: شرط اثبات، چهار شاهد عادل است.

۲. مجازات موقت: مجازات اولیه، حبس ابد در خانه (فَأَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ) بود.

۳. نسخ حکم: این حکم بعدها با نزول آیه‌ی مربوط به رجم و جلد در سوره نور (أَوْ یَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلًا) نسخ شد و مجازات دائمی تعیین گردید.

﴿۱۶﴾ وَالَّلذَانِ یَأْتِیَانِهَا مِنکُمْ فَآذُوهُمَا ۖ فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ تَوَّابًا رَّحِیمًا

ترجمه: و آن دو نفری از شما که مرتکب عمل زشت می‌شوند [مرد و زن]، پس آن‌ها را [با توبیخ و سرزنش] آزار دهید؛ پس اگر توبه کردند و خود را اصلاح نمودند، از آن‌ها دست بردارید؛ به یقین، خداوند همواره بسیار توبه‌پذیر و مهربان است.

توضیح کوتاه: این آیه، مربوط به مجازات اولیه برای هر دو مرتکب (یا عمل لواط در برخی تفاسیر) بود و نشان می‌دهد که مجازات اولیه بسیار خفیف‌تر از حکم نهایی زنا بوده است.

۱. مجازات خفیف: آزار و توبیخ (فَآذُوهُمَا) به جای حبس ابد یا حد بود.

۲. تشویق به توبه: محور اصلی این حکم، اصلاح و توبه است. اگر توبه کردند، باید از آن‌ها صرف‌نظر کرد.

﴿۱۷﴾ إِنَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَهٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِن قَرِیبٍ فَأُولَٰئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ ۗ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا

ترجمه: به یقین، توبه نزد خدا تنها برای کسانی است که از روی جهالت (ناآگاهی یا غلبه‌ی شهوت) مرتکب کار بد می‌شوند، سپس در زمان نزدیکی [از آن] توبه می‌کنند؛ پس خداوند توبه‌ی آن‌ها را می‌پذیرد؛ و خداوند همواره دانای حکیم است.

توضیح کوتاه: این آیه، شرایط پذیرش توبه را بیان می‌کند.

۱. عامل سوء: گناه باید از روی جهالت (که به معنای نادانی نسبت به قبح گناه یا نادانی عملی و غلبه‌ی هوای نفس است) باشد، نه از روی عناد و انکار.

۲. فوری بودن توبه: توبه باید از قریب (قبل از دیر شدن و مشاهده‌ی نشانه‌های مرگ) باشد.

۳. نتیجه: خداوند با علم و حکمت خود، این توبه‌کنندگان را می‌آمرزد.

﴿۱۸﴾ وَلَیْسَتِ التَّوْبَهُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّىٰ إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَهُمْ کُفَّارٌ ۚ أُولَٰئِکَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا

ترجمه: و توبه برای کسانی نیست که پیوسته گناه می‌کنند تا آنجا که وقتی مرگ یکی از آنان فرا رسید، می‌گوید: «من اکنون توبه کردم»؛ و نه برای کسانی که در حال کفر می‌میرند؛ آنان کسانی هستند که برایشان عذابی دردناک آماده کرده‌ایم.

توضیح کوتاه: این آیه، رد توبه‌ی دیررس است. توبه‌ی هنگام مرگ (وقتی علم حضوری به عذاب حاصل می‌شود، مانند توبه‌ی فرعون) و توبه‌ی کسانی که کافر از دنیا می‌روند، پذیرفته نیست. این افراد مستحق عذاب دردناک (أَلِیمًا) هستند.

﴿۱۹﴾ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُوا النِّسَاءَ کَرْهًا ۖ وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَن یَأْتِینَ بِفَاحِشَهٍ مُّبَیِّنَهٍ ۚ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَن تَکْرَهُوا شَیْئًا وَیَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا

ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! حلال نیست برای شما که زنان را به زور و اجبار به ارث ببرید؛ و حق ندارید که با سخت‌گیری و فشار [بر آنان]، چیزی از آنچه به ایشان داده‌اید [مهریه] را از آن‌ها بگیرید، مگر اینکه مرتکب کار زشت آشکاری شوند؛ و با آنان به شایستگی و خوبی رفتار کنید؛ پس اگر از آن‌ها ناخوشتان آمد، [صبر کنید] زیرا شاید چیزی را ناخوش بدارید و خداوند در آن خیر بسیاری قرار دهد.

توضیح کوتاه: بازگشت به حقوق زنان در زندگی زناشویی و نفی رسم جاهلیت.

۱. نفی ارث اجباری: در جاهلیت، پس از مرگ مرد، وارثانش زن او را به ارث می‌بردند. اسلام این عمل را تحریم کرد (لَا یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُوا النِّسَاءَ کَرْهًا).

۲. منع از فشار مالی: مردان حق ندارند برای پس گرفتن مهریه، زن را تحت فشار قرار دهند (تَعْضُلُوهُنَّ)، مگر اینکه زن مرتکب خیانت یا کار زشت آشکار (فَاحِشَهٍ مُّبَیِّنَهٍ) شود.

۳. اصل معاشرت به معروف: دستور به خوش‌رفتاری و حسن معاشرت (عَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ).

۴. توصیه به صبر: حتی اگر مرد از زن کراهت داشت، نباید عجولانه تصمیم بگیرد، زیرا ممکن است خداوند در همان زندگی ناخوشایند، خیر و برکت فراوانی (مانند فرزندان صالح) قرار دهد.